Historia oszczędzania jest długa. Już człowiek prehistoryczny, po wynalezieniu konserwacji żywności oszczędzał sobie porcje na później. Wraz z rozwojem, oszczędzanie zmieniało swój charakter (a raczej — poszerzyło), jednak dziś kojarzy się głównie z oszczędzaniem pieniędzy. Co ciekawe samo oszczędzanie w postaci lokat bankowych jest jeszcze starsze niż sam pieniądz, a więc wszystko o lokatach trzeba odpowiednio ulokować. Jeszcze bowiem przed wynalezieniem gotówki deponowano zboża, metale szlachetne czy klejnoty w ówczesnych „bankach”, które po czasie zwracały tego więcej.
Lokata, a konto oszczędnościowe
Czym różni się lokata od konta oszczędnościowego? Najprościej rzecz ujmując, na lokatę wpłacasz pieniądze raz i one na siebie pracują. Nie możesz tych pieniędzy wyciągnąć przed terminem, to znaczy możesz — tego Ci nikt nie zabroni, w końcu są Twoje, jednak w takiej sytuacji stracisz wszystkie wypracowane odsetki, a pieniądze wyciągniesz w takiej wysokości, w jakiej je wpłaciłeś. Nie zawsze tak będzie, niektóre lokaty posiadają inne warunki naliczania odsetek, jednak regułą jest, że naliczają się po upływie okresu lokaty.
Konto oszczędnościowe działa za to prawie tak, jak zwykłe konto. Wpłacasz i wypłacasz w dowolnej chwili i dowolną ilość razy a odsetki naliczają się najczęściej comiesięcznie. Niestety najczęściej tylko pierwsza wypłata w danym miesiącu jest darmowa, a druga i kolejne wiążą się z jakąś opłatą, pokroju 5 zł.
Oprocentowanie lokat
Oprocentowanie to najprościej mówiąc ilość naszego wynagrodzenia za udostępnienie bankowi pieniędzy na lokacie lub koncie oszczędnościowym wyrażona w procentach wpłaconej kwoty, jakie zarobimy po roku. Pamiętajmy, że banki zawsze podają oprocentowanie w skali roku. Czasem będzie to oznaczać, że nie mamy możliwości uzyskania pełnej zadeklarowanej wartości w procentach, jeśli np. oferowana jest nam lokata z oprocentowaniem 3% w skali roku na okres 3 miesięcy. W takiej sytuacji, po zakończeniu lokaty otrzymamy 3/4% odsetek powstałe z podzielenia 3% przez 4, gdyż pieniądze pracować będą jedynie przez 1/4 roku.
Oprocentowanie zależne jest głównie od aktualnej stopy procentowej ustalonej przez Radę Polityki Pieniężnej. Jeśli obniża ona stopy procentowe, to można przewidzieć, że oferowane oprocentowanie na lokatach i kontach oszczędnościowych spadnie. Analogicznie po podwyższeniu stóp, ich oprocentowanie zareaguje wzrostem.
Ofert różnych lokat znajdziesz na jednej z naszych kategorii.
Podatek Belki
Niestety odsetki, które zarobimy na lokacie lub koncie oszczędnościowym, obarczone są podatkiem. Jak niemal wszystkie aspekty otaczającego nas świata. Podatek ten to podatek od zysków kapitałowych, zwany potocznie podatkiem Belki. Wynosi on 19% wartości odsetek, które nam się należą. Jeśli więc na lokacie oprocentowanej 3% w skali roku złożyliśmy 10 000 zł na rok depozytu i po tym roku otrzymamy 300 zł odsetek (10 000 * 0,03 = 300) to fiskusowi oddamy 57 zł (300 * 0,19 = 57) — a właściwie zrobi to bank z naszych pieniędzy, wypłacając nam odsetki już pomniejszone o ten podatek.
Podatek Belki jest odprowadzany przy każdej kapitalizacji odsetek (o kapitalizacji dalej) w przypadku konta oszczędnościowego lub przy zakończeniu lokaty.
Okres kapitalizacji odsetek
Okres kapitalizacji odsetek to czas, po jakim naliczane są odsetki. Jest to wbrew pozorom aspekt dość ważny, gdyż należy wziąć pod uwagę, iż zasilają one kwotę lokaty lub konta oszczędnościowego, a tym samym po każdej kapitalizacji większa suma pracuje na nasz zysk.
Dla przykładu lokujemy kwotę 10 000 zł na lokacie z roczną kapitalizacją z oprocentowaniem 3% w skali roku. Po roku nastąpi jedyna kapitalizacja i otrzymamy 300 zł (minus podatek oczywiście).
Jeżeli ulokujemy pieniądze na takiej samej lokacie, ale z półroczną kapitalizacją po 6 miesiącach otrzymamy 150 zł (10 000 * 3/2%). Przez następne pół roku pracować na siebie będzie więc 10 150 zł. Oznacza to, że przy drugiej kapitalizacji otrzymamy 10 150 zł * 3/2% = 152,25 zł. W sumie po zakończeniu ty wypłacimy kwotę 10 302,25 zł. Kwota jest więc większa niż w pierwszym przypadku. Na tym przykładzie jest to różnica wręcz nieznacząca, ale im częstsza kapitalizacja i większa kwota depozytu, tym bardziej będzie ona dostrzegalna.
Inflacja, ukryty podatek?
Czym jest inflacja, raczej każdy wie. Spadek wartości nabywczej pieniądza obserwujemy cały czas. Za te same 1000 zł w latach dziewięćdziesiątych, można było kupić znacznie, znacznie więcej niż dziś. Wzrost wartości pieniądza, czyli deflacja, występuje dużo rzadziej.
Pisałem już, że podniesienie stóp procentowych wiąże się z podniesieniem oprocentowania na lokatach i kontach oszczędnościowych, jednak wiąże się ono również z większą inflacją. Otrzymujemy więcej odsetek, ale nasze pieniądze szybciej tracą na wartości i koło się zamyka.
Tak naprawdę, oprocentowanie lokat i kont oszczędnościowych służy bardziej walce ze zjadaniem siły nabywczej naszych oszczędności niż jakiemuś realnemu większemu zarobkowi.
Oprocentowanie stałe a zmienne
Oprócz lokat o stałym oprocentowaniu — czyli takim, które nie zmieni się przez cały okres lokaty i jest znane w momencie jej zakładania — banki oferują również lokaty z oprocentowaniem zmiennym. Na takiej lokacie oprocentowanie może w każdej chwili ulec zmianie i od tego momentu nasze pieniądze będą już pracować na nowych warunkach. Oprocentowanie ulega adaptacji po zmianie stóp procentowych przez wspomnianą już Radę Polityki Pieniężnej, więc taką lokatę opłaca się założyć jedynie, jeśli przewidujemy ich wzrost.
Obecnie lokaty ze zmiennym oprocentowaniem nie są zbyt popularne, a większość zakładanych lokat stanowią te z oprocentowaniem stałym. Taka sytuacja jest wywołana niższym oprocentowaniem, jakie banki oferują na początku takiej lokaty w stosunku do tych z oprocentowaniem stałym oraz nieprzewidywalnością tej formy depozytu.
BFG
Bankowy Fundusz Gwarancyjny zabezpiecza nasze środki w danym banku do wysokości 100 000 euro. Oznacza to, że jeśli posiadamy oszczędności powyżej kwoty 400 000 zł (warto zostawić jakiś margines na wypadek wahań kursu euro względem złotówki), to warto je rozdysponować na kilka banków. W razie ewentualnej niewypłacalności banku, który jest zabezpieczony przez BFG, odzyskamy środki w ciągu 7 dni.
Co bank ma z płacenia nam za lokatę?
Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta. Wystarczy spojrzeć na różnicę w oprocentowaniu lokat i kont oszczędnościowych a kredytów, które bank udziela. Obecnie rzeczywista roczna stopa oprocentowania kredytów konsumenckich oscyluje ok. 10%. Roczne oprocentowanie lokat i kont oszczędnościowych natomiast rzadko przekracza 3%. Każdy z nas chciałby pożyczyć od kogoś pieniądze na 3% i przekazać je komuś, kto za pożyczkę zapłaci nam 10% tej kwoty.
Oprócz udzielania kredytów banki obracają naszymi pieniędzmi również na inne sposoby, między innymi inwestując w obligacje.
Podsumowanie
W obecnych czasach, gdy oprocentowanie lokat i kont oszczędnościowych się zrównało, tak naprawdę konto oszczędnościowe będzie prawie zawsze lepszą opcją. Lokata będzie bardziej odpowiednia tylko wtedy, gdy chcemy koniecznie zamrozić oszczędności, bo na przykład mamy skłonności do ich niepotrzebnego wydawania i chcemy sobie to uniemożliwić.
Konto oszczędnościowe będzie również lepszym wyborem, gdy dopiero chcemy rozpocząć proces oszczędzania i zamierzamy regularnie dokładać do puli jakieś kwoty. Na lokacie będzie to niemożliwe. Poza tym w każdej chwili może pojawić się lepsza okazja zainwestowania naszych środków i w przypadku konta oszczędnościowego możemy te środki wyciągnąć i z inwestycji skorzystać, a przy okazji zachować wypracowanie odsetki.