Często słyszymy o niepewności emerytury z ZUS. Każdy słyszał o emerytach, żyjących na granicy ubóstwa, a niektórzy pesymiści zakładają nawet możliwość upadku ZUS i przepadku zgromadzonych tam środków. Warto zatem dodatkowo zabezpieczyć sobie jesień życia a mamy na to wiele sposobów. Nie każdy zdaje sobie sprawę z istnienia różnych filarów emerytalnych. Pierwszym filarem jest ZUS, drugim jest OFE a trzecim PPE oraz IKE/IKZE. Dziś postaram się przybliżyć Wam te ostatnie instrumenty. Wspomnę tylko jeszcze, że trzeci filar jest dobrowolny i nie ma obowiązku z niego korzystać.
Czym jest IKE/IKZE?
Są to dobrowolne instrumenty emerytalne. Każdy z nas, po skończeniu 16 roku życia może do nich dołączyć i regularnie wpłacać wybrane kwoty. Dzięki oszczędzaniu na IKE/IKZE możemy między innymi uniknąć podatku od zysków kapitałowych (tak zwanego podatku Belki). Jednak dopiero gdy wypłacimy zgromadzone środki po 60 roku życia (IKE) lub 65 (IKZE).
Obydwa fundusze są indywidualne. Oznacza to, że nie ma możliwości prowadzenia ich wspólnie np. z małżonkiem.
Ponadto wcześniejsze wyciągnięcie zgromadzonych środków zarówno z IKE, jak i IKZE spowoduje zamkniecie naszego konta oraz brak możliwości dokonywania kolejnych wpłat. Można jednak założyć je ponownie i zbierać fundusze od nowa.
Kwoty, jakie możemy wpłacać na IKE/IKZE nie są jednak nieograniczone. Są każdorocznie ustalane obwieszczeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
IKE
Akronim IKE oznacza indywidualne konto emerytalne.
Od 1 stycznia 2009 r. maksymalny roczny limit wpłat na IKE wynosi 300% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. W roku 2020 limit wpłat na IKE wynosi 15 681 zł. Osoby małoletnie (w wieku 16-18 lat) mogą wpłacić na IKE kwotę, która nie przekracza wysokości ich dochodów z tytułu umowy o pracę.
Aby uniknąć podatku Belki w przypadku IKE, musimy wypłacić środki dopiero po ukończeniu 60 roku życia (55 w przypadku wcześniejszej emerytury). Dodatkowym warunkiem jest dokonywanie wpłat na konto IKE w co najmniej 5 dowolnych latach kalendarzowych lub dokonanie ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed złożeniem dyspozycji o wypłatę środków.
Jeśli nie będziemy zadowoleni z IKE, to możemy przenieść zgromadzone na nim środki do innego funduszu, jakim jest PPE – ale o nim może innym razem.
IKZE
IKZE, czyli indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego. Najważniejszą korzyścią w IKZE, której nie ma IKE, jest możliwość odliczania wpłaconych kwot na ten fundusz od podstawy opodatkowania podatku dochodowego. Korzyść ta jest jeszcze bardziej atrakcyjna, gdy jesteśmy już na wyższym progu podatkowym 32%.
Aby uniknąć podatku Belki w przypadku IKZE, musimy wypłacić środki dopiero, jeśli ukończyliśmy już 65 rok życia oraz jeśli wpłat dokonywaliśmy przynajmniej przez 5 lat.
Limit wpłat na IKZE w roku 2020 wynosi 6 272,40 zł, a więc znacznie mniej niż na IKE.
Przy IKZE dodatkową niedogodnością jest konieczność zapłaty 10% wartości inwestycji przy wypłacie środków.
W przypadku IKZE nie możemy transferować środków ich na inny program, czyli np. z IKZE na IKE czy PPE.
IKE czy IKZE?
Na to pytanie nie ma ogólnej odpowiedzi. Każdy musi sobie samodzielnie wyliczyć czy możliwość odliczenia wpłacanych kwot od podstawy podatku dochodowego zrekompensuje mu 10% ściąganego na zakończenie funduszu „haraczu” ryczałtowego. Jest to uzależniane od długości naszej inwestycji, wpłacanych kwot oraz wielkości płaconego przez nas podatku dochodowego – a przede wszystkim tego, czy weszliśmy już na wyższy poziom podatkowy 32%.
Dziedziczenie IKE/IKZE
Przy zakładaniu IKE/IKZE możemy wskazać osoby, które odziedziczą zebrane przez nas środki w wypadku naszej śmierci. Gdy oszczędzający nie wyznaczy takiej osoby, środki przypadają spadkobiercom. Dziedziczenie takie zwolnione będzie z podatku od spadków i darowizn oraz od podatku Belki. Co jednak z ryczałtem 10% w wypadku IKZE?
Aby uniknąć 10% ryczałtu obecnego przy wypłacaniu środków z IKZE, należy dziedziczone środki przelać na własne konto IKZE. Wtedy zapłacimy go dopiero przy wypłacaniu środków z naszego rachunku w przyszłości.
Gdzie założyć?
Zarówno IKE, jak i IKZE prowadzone są przez:
- fundusze inwestycyjne,
- podmioty prowadzące działalność maklerską,
- zakłady ubezpieczeń,
- banki,
- fundusze emerytalne.
Po podpisaniu umowy z jednym podmiotem możemy jednak bez żadnych przeszkód przenieść środki do innego. Możemy mieć jednak tylko jedno IKE i tylko jedno IKZE naraz.
Podsumowanie
Ze względu na niepewność pierwszego filaru emerytalnego w postaci ZUS warto mieć dodatkowe zabezpieczenie na wypadek emerytury. Czy jednak będzie to IKE, IKZE, oba naraz, czy może coś zupełnie innego – na przykład dokupowane regularnie obligacje skarbu państwa lub zasilane regularnie (i regularnie zmieniane ;)) konta oszczędnościowe – to już zależy od indywidualnego podejścia i możliwości.